نقدی در سایت پارسی بی‌بی‌سی درباره انتشار نخستین ضبط گروه «همسرایان فرح«  که پس از چهل سال در اروپا منتشر شده است. آثار در سال ۱۹۷۸ به ضبط رسیدند ولی وقوع  انقلاب اسلامی در ایران مانع از انتشار آنها شد.

در سال ۱۳۵۲ “بنیاد خیریه فرح پهلوی” دستور ساخت یک هنرستان موسیقی برای کودکان بی‌سرپرست را صادر کرد. به این خاطر، اِولین باغچه‌بان، خواننده اُپرا و رهبر “کُر تهران” ماموریت یافت تا با جستجو در پرورشگاه‌های سراسر ایران، کودکانی که استعداد موسیقی دارند را به تهران بیاورد.

در “هنرستان فرح” این کودکان به فراگیری خواندن و نواختن پرداختند. کمی بعد تصمیم گرفته شد که از هنرجویانِ هنرستان یک گروه کُر (آواز گروهی) نیز سازماندهی شود. اِولین باغچه‌بان آموزش فشرده هنرجویان را آغاز کرد و در آذر۱۹۷۴/۱۳۵۳ نخستین کنسرت “گروه همسرایان فرح” در تهران برگزار شد.

اجرای این برنامه در سازمان بهزیستی و همچنین حضور فرح پهلوی، ملکه پیشین ایران همراه با چهار فرزندش در کنسرت، توجه فراوانی را به گروه جلب کرد. کنسرت‌های گروه در دیگر شهرهای ایران نیز ادامه پیدا کرد و به مرور شکل حرفه‌ای تری به خود گرفت. “کُر فرح” در پاییز ۱۳۵۷ برای ضبط دو آلبوم به اتریش اعزام شد:

۱– آلبومی از “ترانه‌های محلی ایران برای آواز گروهی“ با تنظیم‌های روبیک گریگوریان و ثمین باغچه‌بان.

۲- “رنگین کمون“ (دربرگیرنده ساخته‌های ثمین باغچه‌بان برای تکخوان، آواز گروهی و ارکستر).

آلبومی که انقلاب اسلامی مانع از نشر آن شد

تصمیم بر این بود که هر دو آلبوم کمی پس از بازگشت گروه در تهران منتشر شود. بازگشت اما با شعله‌ور شدن آتش انقلاب همزمان شد. فرح دیبا و اِولین باغچه بان هر دو راهی تبعید شدند و هنرستان فرح نیز بسته شد. چندی بعد، ثمین باغچه‌بان که همچنان در تهران مانده بود کوشید آلبوم “رنگین کمون” را به صورت کاست منتشر کند. درج نام “گروه همسرایان فرح” روی آلبوم اما دیگر ممکن نبود. او به ناچار نام گروه را به “همسرایان میترا” تغییر داد تا بتواند برای انتشار آن مجوز بگیرد.

در این بین، آلبوم ترانه‌های محلی از یادها رفت. زندگی در تبعید، اشتیاق پی‌گیری کارهای گذشته را از اِولین و ثمین باغچه‌بان گرفت. هر دو هنرمند در انزوا چشم از جهان فرو بستند و مجموعه‌ “ترانه‌های محلی ایران برای آواز گروهی” در گوشه‌ای از خانه‌ آنها در انتظار ماند تا شاید روزی کسی به یاد آن بیفتد. این مجموعه به تازگی در چهلمین سالگرد ضبط اش، در اروپا منتشر شده است.

فرح دیبا، از اینکه ضبط‌های کُر فرح از بین نرفته ابراز شعف می‌کند و می‌گوید: “برخی از بچه‌های بی سرپرست که در شبانه‌روزی‌ها زندگی می‌کردند دچار مشکلات روحی بودند. به ما گفته شد که موسیقی به لحاظ روحی به آنها کمک خواهد کرد. زمانی که خانم باغچه‌بان به این مراکز رفتند و به بچه‌ها موسیقی و سرودخوانی آموزش دادند حال آنها بهتر شد. طرح هنرستان و کر در واقع از اینجا شروع شد.”

شهبانو فرح می‌افزاید: “شنیدن ترانه‌های محلی در این آلبوم مرا به گوشه و کنار ایران می‌برد و خوشحالم که این ضبط برای نسل‌های آینده به یادگار می‌مانَد.”

او با انتقاد از شرایطی که پس از انقلاب برای موسیقی در ایران پدید آمده می‌گوید: “هیچیک از این محدودیت‌ها باعث نشده جلوی خلاقیت ایرانیان گرفته شود و روز به روز فعالیت گروه‌های موسیقی در ایران گسترده‌تر می‌شود.”