مدرسه نابینایان رضا پهلوی در دهه ۱۳۳۰ خورشیدی (۱۹۵۰ میلادی) و در دوران سلطنت محمدرضا شاه پهلوی تأسیس شد. این اقدام بخشی از تلاش‌های گسترده دولت پهلوی برای مدرن‌سازی کشور بود. تحت تأثیر اندیشه‌های رضا شاه پهلوی، پدر محمدرضا شاه، ایران وارد دوره‌ای از اصلاحات اجتماعی گسترده شد که شامل بهبود در نظام آموزش و رفاه برای اقشار محروم جامعه می‌شد.
پیش از تأسیس این مدرسه، افراد نابینا در ایران تقریباً به آموزش تخصصی دسترسی نداشتند. بیشتر کودکان نابینا امکان تحصیل در مدارس عادی را نداشتند و فرصت یادگیری مهارت‌هایی که برای یک زندگی مستقل ضروری بود، برایشان فراهم نبود. دولت پهلوی با درک این خلأ، تصمیم گرفت نهادی ایجاد کند که نه تنها آموزش آکادمیک برای کودکان نابینا ارائه دهد، بلکه با آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، زمینه ادغام آنان در جامعه را نیز فراهم سازد.
این مدرسه که به نام رضا شاه پهلوی، بنیان‌گذار سلسله پهلوی، نام‌گذاری شد، تجسمی از دیدگاه دولت نسبت به پیشرفت و نوسازی بود. هدف از تأسیس آن، فراهم آوردن فرصت‌های برابر آموزشی و اجتماعی برای کودکان نابینا، همانند کودکان بینا، بود. برنامه درسی اولیه مدرسه بر آموزش خط بریل، مهارت‌های زندگی، و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای تمرکز داشت و پایه‌گذار موفقیت‌های بعدی آن شد.
رشد و توسعه (دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰)
در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰، مدرسه شاهد رشد و توسعه چشمگیری بود. در چارچوب برنامه‌های نوسازی گسترده حکومت پهلوی، مدرسه نابینایان رضا پهلوی اقدام به گسترش برنامه‌های درسی، امکانات فیزیکی و فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی خود کرد.
-
گسترش برنامه درسی: برنامه‌های آموزشی مدرسه شامل دروس آکادمیک، آموزش‌های هنری و فنی حرفه‌ای شد. دانش‌آموزان آموزش‌هایی در زمینه بریل، موسیقی، هنر، و مهارت‌های کاربردی نظیر تایپ، ماساژ درمانی و فلزکاری دریافت می‌کردند. این آموزش‌ها برای تقویت استقلال فردی و فراهم‌سازی فرصت‌های شغلی طراحی شده بودند.
-
موسیقی و هنر: یکی از دستاوردهای مهم مدرسه، تمرکز بر آموزش موسیقی بود. بسیاری از دانش‌آموزان نابینا استعداد طبیعی در موسیقی داشتند و مدرسه زمینه پرورش این استعدادها را فراهم می‌کرد. موسیقی به ابزاری مهم برای بیان احساسات تبدیل شد و بسیاری از فارغ‌التحصیلان مدرسه، نوازنده، آهنگساز و هنرمند حرفه‌ای شدند.
-
آموزش فنی و حرفه‌ای: مدرسه توجه ویژه‌ای به آموزش مهارت‌های فنی داشت تا دانش‌آموزان بتوانند پس از فارغ‌التحصیلی وارد بازار کار شوند. آموزش مهارت‌های اداری، صنایع دستی و هنرهای نمایشی بخشی از این برنامه‌ها بود.
تأثیر فرهنگی و اجتماعی
مدرسه نابینایان رضا پهلوی نقش مهمی در تغییر نگرش جامعه نسبت به افراد دارای معلولیت داشت. در زمانی که نگاه عمومی به معلولیت عمدتاً منفی بود، این مدرسه با فراهم‌سازی محیطی برای شکوفایی استعدادهای علمی و هنری دانش‌آموزان نابینا، در نهادینه‌سازی مفهوم توانمندی و استقلال نقش کلیدی ایفا کرد.
مدرسه با برگزاری اجراهای موسیقی، نمایشگاه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی، بستری برای نمایش توانایی‌های دانش‌آموزان فراهم کرد. این فعالیت‌های عمومی سبب افزایش آگاهی جامعه درباره ظرفیت‌های افراد نابینا شد و تصویر آن‌ها را از موجوداتی ناتوان به افرادی دارای استعداد و مهارت تغییر داد.
حمایت دولتی و خدمات اجتماعی
تأسیس مدرسه نابینایان رضا پهلوی بخشی از سیاست کلان دولت در زمینه ارائه خدمات اجتماعی و رفاهی بود. در دوران حکومت محمدرضا شاه، نهادهای متعددی برای حمایت از افراد معلول، کودکان یتیم و گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه تأسیس شدند.
مدرسه از حمایت مالی و برنامه‌ریزی دولتی بهره‌مند بود. در چارچوب انقلاب سفید (۱۳۴۱)، که با هدف بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور اجرا شد، منابع مالی مناسبی در اختیار نهادهایی مانند مدرسه نابینایان رضا پهلوی قرار گرفت. این اصلاحات موجب شد آموزش تخصصی برای افراد نابینا در ایران در دسترس‌تر و اثربخش‌تر شود.
پس از انقلاب اسلامی (۱۳۵۷ به بعد)
پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ نام مدرسه تغییر کرد تا با فضای جدید سیاسی و مذهبی هماهنگ شود. با وجود این تغییرات، تمرکز مدرسه بر آموزش نابینایان ادامه یافت، هرچند ساختار و محتوای آموزشی آن برای انطباق با سیاست‌های جدید دگرگون شد.
با وجود تغییرات سیاسی، هدف اصلی مدرسه تغییر نکرد: آموزش و تربیت حرفه‌ای افراد نابینا و آماده‌سازی آن‌ها برای حضور مؤثر و مستقل در جامعه. این مدرسه همچنان یکی از مراکز مهم در ایران برای حمایت از افراد دارای نابینایی باقی ماند.